Fatura Nedir?
Fatura, bir malın satışı ya da bir hizmetin sunulmasının ardından satıcı tarafından alıcıya düzenlenen, yapılan işin veya teslim edilen ürünün detaylarını içeren ticari bir belgedir. Satıcının alıcıdan olan parasal alacağını belgelendirdiği resmi bir evraktır. Fatura hem ticari hem de mali bir belgedir; yani hem işletmeler arasındaki işlemleri belgelemek hem de vergi mevzuatına uygunluğu sağlamak için kullanılır.
Bir fatura, genellikle malın cinsi, miktarı, birim fiyatı, toplam tutarı, teslim şekli, düzenleme tarihi ve tarafların bilgilerini içerir. Vergi mükellefleri için fatura düzenlemek bir yükümlülüktür; bu belge sayesinde devlet yapılan ticareti takip edebilir, vergi kontrolü sağlanır.
Fatura Nasıl Kesilir?
Fatura kesmek, aslında yasalara uygun şekilde fatura düzenlemek anlamına gelir. Bir işletme, mal teslimi yaptıysa ya da bir hizmet sunduysa, karşılığında mutlaka bir fatura düzenlemelidir. Bu işlem üç şekilde yapılabilir:
-
Kağıt fatura: Elle ya da yazıcıyla düzenlenir.
-
E-Fatura: Elektronik ortamda hazırlanır ve dijital olarak iletilir.
-
E-Arşiv Fatura: E-fatura kullanmayan firmalara ya da son tüketicilere elektronik ortamda düzenlenen faturadır.
Fatura düzenlenirken tarafların unvanı, vergi numarası, adresi, fatura tarihi, mal ya da hizmetin tanımı ve tutarları gibi bilgiler eksiksiz yer almalıdır.
E-Fatura Nedir?
E-fatura, klasik kağıt faturanın elektronik ortamda oluşturulan ve gönderilen halidir. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın sistemleri üzerinden çalışır. E-fatura sadece e-fatura sistemine kayıtlı olan firmalar arasında kullanılabilir. Bu sistem sayesinde fatura düzenleme, gönderme ve alma işlemleri tamamen dijital hale gelir.
E-fatura ile birlikte belge kaybı, sahte belge riski ve kağıt israfı gibi sorunlar ortadan kalkar. Aynı zamanda fatura daha hızlı iletilir ve kolay arşivlenebilir. Hukuki geçerliliği klasik fatura ile aynıdır.
E-Arşiv Fatura Nedir?
E-arşiv fatura, e-fatura sistemine kayıtlı olmayan mükelleflere ya da nihai tüketicilere düzenlenen elektronik faturadır. Yani bir firma e-fatura kullanmayan başka bir firmaya ya da bireysel müşteriye satış yapıyorsa, bu durumda e-arşiv fatura kesilir.
Bu fatura da dijital ortamda hazırlanır, alıcıya e-posta yoluyla gönderilir ve sistemde elektronik olarak saklanır. Kağıt çıktısı istenirse alınabilir. E-arşiv fatura ile hem dijital kolaylık sağlanır hem de yasal yükümlülükler yerine getirilmiş olur.
İade Faturası Nedir?
İade faturası, daha önce satılmış olan bir malın çeşitli nedenlerle (kusurlu, yanlış, bozulmuş, ihtiyaç fazlası vb.) geri gönderilmesi durumunda düzenlenen faturadır. Genellikle alıcı tarafından kesilir ve satıcıya gönderilir. Bu sayede alıcı, satıcıdan yaptığı alışverişin
karşılığını iade eder ve muhasebeleştirme işlemleri yasal şekilde tamamlanır.
Bazı durumlarda satıcı da mal kabul etmediğinde alıcıya iade faturası düzenleyebilir. Buradaki amaç, işlem geçmişinin belgelenmesi ve kayıtların doğruluğunun sağlanmasıdır.
Tevkifatlı Fatura Nedir?
Tevkifatlı fatura, mal veya hizmet satışında alınan KDV’nin (Katma Değer Vergisi) tamamının ya da bir kısmının alıcı tarafından devlete ödenmesini ifade eder. Normal şartlarda KDV’yi satıcı tahsil eder ve devlete öder. Ancak bazı özel durumlarda, alıcı bu verginin bir bölümünü doğrudan devlete öder.
Bu uygulama genellikle inşaat, temizlik, danışmanlık gibi bazı özel sektörlerde geçerlidir. Tevkifatlı faturalarda KDV’nin bir kısmı alıcı tarafından beyan edilerek ödenir. Bu sistemle vergi tahsilatı garanti altına alınır.
ÖTV’li Fatura Nedir?
ÖTV’li fatura, Özel Tüketim Vergisi’ne tabi ürünlerin satışında düzenlenen faturadır. ÖTV; lüks, sağlığa zararlı veya çevreye olumsuz etkisi olan ürünlerden alınan özel bir vergidir. Bu vergi, genellikle akaryakıt, tütün ürünleri, alkollü i
çecekler, otomobil gibi kalemlerde uygulanır.
Bu ürünlerin satışında, satıcı fatura üzerinde ÖTV’yi ayrıca belirtmek zorundadır. ÖTV, KDV gibi genel bir vergi değil; belirli ürünlere özgü bir vergidir. ÖTV’li faturalar, bu özel vergilerin takip edilebilmesi açısından önemlidir.
Özetle
Fatura, ticaretin olmazsa olmaz yasal belgesidir. İster dijital ister kağıt ortamda düzenlensin, fatura hem satıcı hem alıcı açısından mali ve hukuki güvence sağlar. E-fatura ve e-arşiv uygulamaları dijitalleşme sürecinin bir parçası olarak ticari işlemleri kolaylaştırır. İade, tevkifat ve ÖTV gibi özel fatura türleri ise işlemin niteliğine göre farklı kurallarla düzenlenir.
Her işletmenin, faaliyet alanına ve iş hacmine göre bu fatura türlerini bilmesi ve doğru şekilde uygulaması, hem yasal uyumluluk hem de iş süreçlerinin sağlıklı ilerlemesi açısından büyük önem taşır.